Czas i motywy podj臋cia decyzji wyborczej.


Korzystaj膮c z tych wynik贸w badania kandydaci prowadz膮cy swe kampanie wyborcze mog膮 odpowiednio rozk艂ada膰 w czasie nasilenie dzia艂a艅 zwi膮zanych z komunikacj膮 marketingow膮 skierowan膮 do poszczeg贸lnych segment贸w wyborc贸w: do wy偶ej wykszta艂conych bardziej intensywnie na pocz膮tku kampanii wyborczej, natomiast mniej wykszta艂conych i do os贸b m艂odych wiekiem bardziej intensywnie na jej ko艅cu. Wida膰 te偶, 偶e prawie jedna trzecia wyborc贸w badanych okre艣li艂a si臋 jako niezdecydowani prawie do ostatnich chwil chwili kampanii. Jest to bardzo du偶a cz臋艣膰 elektoratu, o kt贸ry kandydaci powinni zabiega膰 w szczeg贸lny spos贸b.


Czas podj臋cia okre艣lonej decyzji wyborczej

Swoj膮 decyzj臋 wyborcz膮 44,8% respondent贸w podj臋艂o du偶o wcze艣niej,聽 prawie a偶 jedna trzecia os贸b badanych na kilka dni przed g艂osowaniem, 7,3% w dniu g艂osowania a 2,4% przyzna艂o 偶e podczas obecno艣ci w lokalu wyborczym. Kobiety s膮 w tym wzgl臋dzie mniej zdecydowane ni偶 m臋偶czy藕ni. Analizuj膮c respondent贸w pod wzgl臋dem wieku wyra藕nie widoczne jest, 偶e osoby m艂odsze podejmuj膮 sw膮 decyzj臋 wyborcz膮 du偶o wcze艣niej lub na kilka dni przed g艂osowaniem. Podobnie kszta艂tuje si臋 to w przypadku os贸b starszych-powy偶ej 50 roku 偶ycia. Do ostatniej chwili z decyzj膮 wyborcz膮 czekaj膮 g艂贸wnie osoby powy偶ej 60 roku 偶ycia, oni zatem powinni by膰 grup膮 ciesz膮c膮 si臋 najwi臋kszym zainteresowaniem kandydat贸w w ostatniej fazie kampanii wyborczej. Ciekawych wynik贸w dostarcza analiza tego zagadnienia pod wzgl臋dem wykszta艂cenia badanych wyborc贸w. Wyra藕nie wida膰, 偶e wyborcy聽 o podstawowym wykszta艂ceniu podejmuj膮 decyzj臋 wyborcz膮 albo du偶o wcze艣niej, albo jako grupa respondent贸w najcz臋艣ciej podejmuj膮ca t膮 decyzj臋 w艂a艣nie dopiero podczas obecno艣ci w lokalu wyborczym. Wyborcy ze 艣rednim i zawodowym stopniem wykszta艂cenia podejmuj膮 sw膮 decyzj臋 wyborcz膮 prawie w takim samym stopniu du偶o wcze艣niej co te偶 na kilka dni przed g艂osowaniem, cho膰 cz臋艣膰 z nich zostawia tak膮 decyzj臋 na ostatni膮 chwil臋. Osoby wy偶ej wykszta艂cone raczej zawsze decyzj臋 sw膮 na kogo odda膰 g艂os w wyborach podejmuj膮 du偶o wcze艣niej (wi臋cej ni偶 po艂owa badanych os贸b) lub na kilka dni przed g艂osowaniem.

Motywy podejmowania okre艣lonej decyzji wyborczej

Posiadaj膮c odpowiedni膮 wiedz臋 specjalista opracowuj膮cy strategi臋 marketingow膮 danego kandydata powinien r贸wnie偶 uwzgl臋dnia膰 motywy podejmowania przez wyborc贸w ostatecznej decyzji wyborczej. Znaj膮c bowiem te motywy podejmowania decyzji mo偶na podkre艣la膰 zw艂aszcza w reklamach czy to po偶膮dane przez wyborc贸w cechy charakteru kandydata, jego osi膮gni臋cia, czy te偶 pogl膮dy, przygotowa膰 kandydata na ewentualne zarzuty kierowane pod jego adresem w debatach i innych spotkaniach publicznych oraz odpowiednio-zgodnie z oczekiwaniami wyborc贸w prezentowa膰 program wyborczy i sylwetk臋 kandydata.
W pytaniu otwartym, dotycz膮cym powodu zag艂osowania na wybranego jednego z kandydat贸wa偶 52% respondent贸w wojew贸dztwa wielkopolskiego nie potrafi艂o wskaza膰 偶adnego motywu swojej decyzji wyborczej .聽 Najcz臋艣ciej podawanymi przez mieszka艅c贸w Wielkopolski powodami by艂y:
-聽聽聽 kandydat najlepszy ze wszystkich,
-聽聽聽聽 program wyborczy kandydata,
-聽聽聽聽 poprzednie osi膮gni臋cia kandydata oraz fakt, 偶e
-聽聽聽 budzi艂 zaufanie wyborcy.

Por贸wnuj膮c wyniki w zale偶no艣ci od profilu respondent贸w mo偶na zauwa偶y膰, 偶e聽 kobiety wybieraj膮 kandydata, kt贸ry wydaje im si臋 najlepszy, analizuj膮c jego program wyborczy, jego poprzednie osi膮gni臋cia, zaufanie jakim si臋 cieszy w spo艂ecze艅stwie, cechy osobiste i m艂ody wiek kandydata. M臋偶czy藕ni wybieraj膮 kandydata, kt贸ry ich zdaniem jest najlepszy, z najlepszym programem wyborczym i budz膮cego zaufanie, bior膮c pod uwag臋 jego poprzednie osi膮gni臋cia , raczej znanego im osobi艣cie, z partii do kt贸rej nale偶膮, prowadz膮cego dobr膮 kampani臋 wyborcz膮, czasem zupe艂nie now膮 osob臋. Dla respondent贸w w wieku 23-27 lat najwa偶niejszym motywem natomiast s膮 poprzednie osi膮gni臋cia kandydata oraz jego program wyborczy. Im starsi wyborcy tym ch臋tniej odpowiadali na to pytanie i wi臋cej czynnik贸w odgrywa艂o dla nich rol臋. Podobnie sytuacja przedstawia si臋 w przypadku wykszta艂cenia. Dla os贸b z podstawowym wykszta艂ceniem najwa偶niejszym i jedynym podawanym (je艣li w og贸le) motywem s膮 poprzednie osi膮gni臋cia kandydata , a dla os贸b z zawodowym wykszta艂ceniem najwa偶niejszy jest program wyborczy, wyb贸r najlepszego kandydata z mo偶liwych oraz zaufanie spo艂eczne. Osoby o wykszta艂ceniu w stopniu 艣rednim podawa艂y najcz臋艣ciej najlepszego kandydata z mo偶liwych, poprzednie osi膮gni臋cia i program wyborczy oraz zaufanie spo艂eczne, natomiast respondenci z wy偶szym wykszta艂ceniem najwi臋ksz膮 uwag臋 zwracaj膮 na najlepszego kandydata ich zdaniem, program wyborczy i poprzednie osi膮gni臋cia kandydata, zaufanie spo艂eczne, cechy osobiste kandydata oraz znajomo艣膰 prywatna z kandydatem.
Mo偶na dostrzec, 偶e najcz臋艣ciej pojawiaj膮cymi si臋 odpowiedziami s膮: zaufanie spo艂eczne jakim kandydat si臋 cieszy, jego program wyborczy, ocena jego kandydatury jako dobra oraz jego poprzednie osi膮gni臋cia. Najcz臋艣ciej pojawiaj膮ce si臋 odpowiedzi odno艣nie czynnik贸w, kt贸re mia艂y wp艂yw na decyzj臋 podejmowan膮 przez respondent贸w przy wyborze kandydata na prezydenta miasta zaznaczone przez osoby badane w zamkni臋tym pytaniu ankiety to:
-聽聽聽 kandydat budzi艂 moje zaufanie (27,7%),
-聽聽聽 odpowiada艂 mi program wyborczy (22,9%),
-聽聽聽 nie by艂o innego kandydata godnego uwagi (14,8%),
-聽聽聽 kandydat cieszy艂 si臋 dobr膮 opini膮 w spo艂ecze艅stwie (14,2%),
-聽聽聽 walory osobiste kandydata (8,6%), rozczarowanie rz膮dami poprzednio urz臋duj膮cego prezydenta (7,5%) oraz
-聽聽聽 wierno艣膰 partii z kt贸rej pochodzi kandydat (4,4%).
W miar臋 wzrostu wieku respondent贸w r贸wnie偶 i w tym pytaniu ro艣nie ilo艣膰 zakre艣lanych odpowiedzi. Dla m艂odych (18-22 lat) wyborc贸w nie ma znaczenia program wyborczy, reklamy telewizyjne, opinie spo艂eczne o kandydacie i na temat poprzednio urz臋duj膮cego kandydata, ale za to w takim samym stopniu聽 zaufanie do kandydata, jego walory osobiste, brak innego godnego uwagi kandydata oraz (co jest zaskakuj膮ce) wierno艣膰 partii z kt贸rej si臋 wywodzi kandydat. W przypadku tego ostatniego motywu tylko w grupie wiekowej 60 i wi臋cej lat mia艂a ona wy偶szy wsp贸艂czynnik odpowiedzi. Pozosta艂e grupy wiekowe kieruj膮 si臋 podobnymi og贸lnie czynnikami tzn. odczuwanym zaufaniem do kandydata, programem wyborczym, walorami osobistymi kandydata, przynale偶no艣ci膮 partyjn膮, opini膮 spo艂eczn膮 i brakiem innego kandydata godnego uwagi. Kobiety wi臋ksz膮 ni偶 m臋偶czy藕ni uwag臋 przywi膮zuj膮 do opinii jak膮 cieszy si臋 kandydat w spo艂ecze艅stwie, natomiast mniejsz膮 w przypadku zaufania do kandydata, konkurencji w stosunku do kandydata, czy te偶 wierno艣ci partii kandydata. Dla os贸b o wykszta艂ceniu podstawowym najwi臋ksze znaczenie聽 ma program wyborczy, opinia spo艂eczna o kandydacie i brak innego kandydata godnego uwagi . Najwi臋cej tych w艂a艣nie os贸b r贸wnie偶 nie odpowiedzia艂o na to pytanie oraz nie mia艂o zdania na ten temat co mo偶e 艣wiadczy膰 o bardzo niskiej 艣wiadomo艣ci wyborczej w艣r贸d tej w艂a艣nie grupy spo艂ecznej. W miar臋 wzrostu stopnia wykszta艂cenia wi臋ksz膮 uwag臋 respondenci przyk艂adaj膮 do wzbudzanego u nich zaufania do kandydata, programu wyborczego, braku innego kandydata godnego uwagi, opinii spo艂ecznej, walor贸w osobistych kandydata, czy wierno艣ci partii kandydata. Zaskakuj膮cy wyda艂 mi si臋 wynik badania motyw贸w wyboru kandydata w por贸wnaniu z odpowiedziami udzielonymi przez respondent贸w wed艂ug sytuacji zawodowej. Dla os贸b pozostaj膮cych bez pracy najwa偶niejszym motywem by艂y opinia spo艂eczna i zaufanie w艂asne do kandydata, a dopiero p贸藕niej program wyborczy. W przypadku os贸b pracuj膮cych (czy to jako pracownicy najemni czy prowadz膮cych w艂asn膮 dzia艂alno艣膰) opinia jak膮 cieszy si臋 kandydat w spo艂ecze艅stwie jest prawie tak samo wa偶nym motywem jak program wyborczy, podobnie w przypadku os贸b na emeryturze, a zaufanie jakim go darz膮 jest dopiero czwartym co do wa偶no艣ci motyw贸w decyzji wyborczej. Wyborcy b臋d膮cy w bardzo dobrej sytuacji materialnej przy podj臋ciu decyzji wyborczej kieruj膮 si臋 zaufaniem jakie kandydat u nich wzbudza, brakiem innego godnego uwagi kandydata, walorami osobistymi kandydata, programem wyborczym聽 oraz opini膮 w spo艂ecze艅stwie jak膮 si臋 cieszy kandydat. Bardziej ni偶 u pozosta艂ych os贸b ma dla nich znaczenie wierno艣膰 partii kandydata oraz inne motywy, takie jak: poprzednia kadencja czy uczciwo艣膰 kandydata . Wyborcy okre艣laj膮cy swoj膮 sytuacj臋 materialn膮 jako raczej dobr膮 i raczej z艂膮 odpowiedzieli podobnie: zaufanie do kandydata jest najwa偶niejszym motywem wyboru kandydata, dalej program wyborczy, brak innego godnego uwagi kandydata oraz opinia w spo艂ecze艅stwie na temat kandydata聽 Bardzo 藕le sytuowani wyborcy , co dziwne podali jako g艂贸wny motyw wyboru zaufanie do kandydata i program oraz zaufanie spo艂eczne, brak innego godnego uwagi i walory osobiste kandydata.
Program wyborczy kandydata jest wi臋c bardzo wa偶nym (drugi co do wa偶no艣ci) czynnikiem wp艂ywaj膮cym na podj臋cie ostatecznej decyzji wyborczej przez respondent贸w. Wynik ten pojawia si臋 tak w zamkni臋tym pytaniu jak i otwartym, nie potwierdzaj膮c s艂uszno艣ci tak cz臋sto wysuwanej tezy, 偶e w kampanii wyborczej danego kandydata nie wa偶ny jest jego program wyborczy, lecz jedynie sylwetka - wizerunek kandydata. Wizerunek jest te偶 czynnikiem wa偶nym, ale bardziej nawet odbi贸r spo艂eczny tego wizerunku, czyli umiej臋tno艣膰 zdobycia zaufania w spo艂ecze艅stwie lub chocia偶 u jego cz臋艣ci, do kt贸rej zamierza dany kandydat dotrze膰 ze swym programem wyborczym.

Czynnikami, kt贸re og贸lnie zawa偶y艂y o podj臋ciu takiej a nie innej decyzji wyborczej, wed艂ug respondent贸w (odpowiedzi zakre艣lone w pytaniu zamkni臋tym) by艂y:
-聽聽聽 zdecydowanie osobiste odczucia (54,4%),
-聽聽聽 przemy艣lana decyzja (23,9%),
-聽聽聽 opinia spo艂eczna-znajomi (21,4%),
-聽聽聽 kampania reklamowa kandydat贸w (8,0%),
-聽聽聽 inne (np. g艂osowanie przeciw kandydatowi X) 6,3%,
-聽聽聽 wyniki sonda偶y (5,8%) oraz
-聽聽聽聽 w najmniejszym stopniu opinie ekspert贸w (4,9%) i
-聽聽聽 czynnik lojalno艣ci partyjnej (3,7%).

Osobistymi odczuciami bardziej (co przeczy wielu opiniom) kieruj膮 si臋 m臋偶czy藕ni ni偶 kobiety聽 natomiast kobiety wi臋ksz膮 wag臋 ni偶 m臋偶czy藕ni przywi膮zuj膮 do wynik贸w sonda偶y, kampanii reklamowej oraz do opinii ekspert贸w. Zdecydowanie dla wyborc贸w najm艂odszych i najstarszych czynnik osobistych odczu膰 by艂 najwa偶niejszy. Wed艂ug najm艂odszych respondent贸w w og贸le wp艂ywu nie mia艂y kampania reklamowa, wyniki sonda偶y, opinie ekspert贸w oraz g艂osowanie przeciw danemu kandydatowi, z kolei dla najstarszych wyborc贸w czynnik kampanii reklamowej i wynik贸w sonda偶y wyborczych oraz lojalno艣ci partyjnej mia艂y najwy偶szy spo艣r贸d wszystkich grup wiekowych wp艂yw na podj臋cie decyzji wyborczej. Wed艂ug os贸b bardzo dobrze sytuowanych osobiste odczucia i przemy艣lana decyzja to najcz臋艣ciej podawane czynniki maj膮ce wp艂yw na podj臋cie decyzji wyborczej, opinia spo艂eczna oraz g艂osowanie przeciw X s膮 wa偶nymi czynnikami dla tylko 12,5% os贸b. Osoby w bardzo z艂ej sytuacji materialnej podejmuj膮 decyzj臋 kieruj膮c si臋 osobistymi odczuciami, w wyniku przemy艣lanej decyzji, na podstawie wynik贸w sonda偶y przedwyborczych oraz na zasadzie przeciw kandydatowi X (a偶 20%-najwy偶szy wsp贸艂czynnik ze wszystkich grup), nie ma natomiast ich zdaniem wp艂ywu opinia znajomych. Analizuj膮c wyniki pod k膮tem sytuacji zawodowej widoczne jest, 偶e dla os贸b pracuj膮cych w艂a艣nie osobiste odczucia s膮 g艂贸wnym motywem podj臋cia decyzji wyborczej, natomiast bezrobotni i emeryci kieruj膮 si臋 tak偶e w du偶ym stopniu wynikami sonda偶y i kampani膮 reklamow膮, osoby bezrobotne tak偶e w najwi臋kszym stopniu decyduj膮 na zasadzie przeciw kandydatowi X. Opinie ekspert贸w w najwi臋kszym stopniu wp艂ywaj膮 na gospodynie domowe.

W Polsce notujemy prawie w ka偶dych wyborach bardzo nisk膮 frekwencj臋 wyborcz膮. Jest to bardzo przykry fakt, 艣wiadcz膮cy o niskiej kulturze wyborczej i braku poczucia obowi膮zku obywatelskiego. Aby m贸c przeciwdzia艂a膰 takim zachowaniom spo艂ecznym trzeba pozna膰 powody, dla kt贸rych wyborcy nie widz膮 potrzeby uczestniczenia w wyboracha nast臋pnie pr贸bowa膰 je systematycznie z wybor贸w na wybory eliminowa膰. Dla danego kandydata bior膮cego udzia艂 w kampanii wyborczej, g艂osy os贸b nie uczestnicz膮cych w wyborach s膮 niejednokrotnie g艂osami brakuj膮cymi do ostatecznego zwyci臋stwa, dlatego tak wa偶ne jest to r贸wnie偶 z punktu widzenia skuteczno艣ci prowadzonej kampanii wyborczej. Powinno si臋 sta膰 naturaln膮 potrzeb膮 walki o jak najwi臋ksz膮 frekwencj臋 wyborcz膮 a tym samym przyci膮gni臋cie uwagi niezdecydowanych wyborc贸w, kt贸rych jest jak wynika z wcze艣niej om贸wionych problem贸w prawie po艂owa spo艂ecze艅stwa. Zaskakuj膮ce okaza艂o si臋 w trakcie prowadzonych bada艅, 偶e a偶 59,7% os贸b badanych nie potrafi艂o poda膰 偶adnych (lub wstydzi艂o si臋 pomimo anonimowo艣ci ankiet) motyw贸w nie uczestniczenia w wyborach na prezydenta miasta w 2002 roku.
Natomiast ci, kt贸rzy podali takie powody do najwa偶niejszych zaliczyli:
-聽聽聽 brak sympatii i zaufania do kandydata-15,0%,
-聽聽聽 brak godnego zaufania kandydata-13,0%,
-聽聽聽 rozczarowanie rz膮dami poprzednio urz臋duj膮cego prezydenta-8,6%,
-聽聽聽 brak czasu-8,6% oraz
-聽聽聽 nieciekawe programy wyborcze 6,1%
Dla kobiet cz臋艣ciej ni偶 m臋偶czyzn powodem by艂y: brak sympatii聽 lub innego godnego uwagi kandydata, rozczarowanie rz膮dami poprzedniej kadencji, brak czasu na zapoznanie si臋 z sylwetkami kandydat贸w i na wzi臋cie udzia艂u w wyborach. Rzadziej natomiast odpowiedzia艂y one, 偶e powodem by艂y nieciekawe programy wyborcze. Brak czasu (zar贸wno na zapoznanie si臋 z sylwetkami kandydat贸w jak i na samo g艂osowanie) jest zdecydowanie powodem, kt贸ry dotyczy ludzi m艂odych (18-22 lata), w miar臋 wzrostu lat czynnik ten jest mniej istotny. Motyw braku czasu maleje te偶 w miar臋 wzrostu wykszta艂cenia. W niemal wszystkich wynikach wyra藕nie rysuje si臋 znaczenie czynnika zaufania do kandydata, czyli do polityka, a mo偶e szerzej ujmuj膮c to zjawisko do polityki jako takiej. Kolejne miejsce zajmuje program wyborczy odpowiadaj膮cy potrzebom wyborc贸w. Kandydat prowadz膮cy komunikacj臋 z wyborcami w trakcie kampanii wyborczej powinien zatem przede wszystkim zabiega膰 o uczucia wyborc贸w by wzbudzi膰 zaufanie do swej osoby, zw艂aszcza, 偶e osobiste odczucia co do danego kandydata s膮 jak wskazuj膮 sami wyborcy najwa偶niejszym motywem podejmowania przez nich ostatecznej decyzji wyborczej i najwa偶niejszym czynnikiem sk艂aniaj膮cym ich tak偶e do nie uczestniczenia w g艂osowaniu.

Na koniec tych rozwa偶a艅 prze艣led藕my zatem wyniki badania dotycz膮ce czynnik贸w, kt贸re zach臋ci艂yby wyborc贸w do wzi臋cia udzia艂u w g艂osowaniu (pytanie otwarte).Uzyskano ogromn膮 ilo艣膰 r贸偶nych odpowiedzi, kt贸re ostatecznie pogrupowano i uszeregowano wed艂ug stopnia wa偶no艣ci dla respondent贸w:
*odpowiedni kandydat(z honorem, wiarygodny, uczciwy, skuteczny, nieskazitelny, z czyst膮 przesz艂o艣ci膮, najlepiej nowa twarz w polityce, poprawa wizerunku polityk贸w)- 16,4%
*realizacja obietnic przedwyborczych(sprawozdania z uzasadnieniem, dlaczego nie wype艂niono poprzednich obietnic)-15,3%
*program wyborczy(realny do wykonania, dbaj膮cy o dobro ludzi, przekonywuj膮ce argumenty polityk贸w)-10,9%
*艣wiadomo艣膰 spo艂eczna(motywacja, wiara, 偶e mo偶na co艣 zmieni膰, edukacja w szko艂ach, przedstawianie konsekwencji niskiej frekwencji w telewizji, wiece, festyny z udzia艂em s艂awnych ludzi zach臋caj膮ce do wzi臋cia udzia艂u w wyborach, wi臋ksze dotarcie do ludzi m艂odych i zainteresowanie ich polityk膮)-8,3%
*lepiej zorganizowana kampania(r贸偶norodna, ?nie nachalna?, rzetelna informacja, jasny, zrozumia艂y przekaz, wi臋cej rozm贸w bezpo艣rednich z lud藕mi, festyny, lepsza reklama, okr臋gi jedno-mandatowe, wcze艣niejsza dok艂adna informacja o planowanych dzia艂aniach komunikacji marketingowej rozdawana np. w postaci ulotek )-7,6%
*inne(poprawa sytuacji materialnej ludzi, losowanie nagr贸d za udzia艂 w wyborach- np. dodatkowy urlop, upominki, cz臋ste wyst膮pienia w telewizji lokalnej)-6,7%
*lepiej zorganizowane wybory(informacja o miejscu g艂osowania, roz艂o偶one wybory na 2 dni, konsekwencje nie brania udzia艂u, mniej kandydat贸w, mo偶e w trakcie i w miejscu festyn贸w)-3,1% oraz
*skuteczna walka z korupcj膮(wyja艣nienie afer).

Na to pytanie nie potrafi艂o odpowiedzie膰 38,2% respondent贸w, 3,2% nie wiedzia艂o co mog艂oby przyczyni膰 si臋 do wi臋kszej frekwencji wyborczej a zdaniem 1,7% nic nie jest wstanie zmieni膰 tej niskiej frekwencji. Mo偶liwo艣ci jest wi臋c du偶o, wystarczy tylko odpowiednio je wykorzysta膰, zw艂aszcza, 偶e tylko nieliczna grupa os贸b nie widzia艂a zupe艂nie 偶adnej mo偶liwo艣ci zmiany tej sytuacji.